Susana Puig, dermatoloog: "Een bruine kleur is een reactie van het lichaam op schade aan de huid; het heeft weinig zin om daar naar op zoek te gaan."

Dermatoloog Susana Puig (Barcelona, ​​60) rouwt. Om goede redenen, in dit geval, maar desalniettemin een rouwproces. Deze arts, hoofd dermatologie aan Hospital Clínic, is onlangs benoemd tot directeur van het August Pi i Sunyer Biomedical Research Institute (IDIBAPS), de wetenschappelijke instelling verbonden aan het ziekenhuis in Barcelona. Ze is blij en enthousiast om de uitdaging aan te gaan, maar de nieuwe functie zal vanaf nu het grootste deel van haar tijd in beslag nemen en, naast het opgeven van het hoofd van de medische dienst, zal ze haar directe patiëntenzorg moeten afbouwen. En dat wordt moeilijk, geeft ze toe. "Voor mij is de relatie tussen arts en patiënt essentieel. Ik behandel families met familiair melanoom, waaronder de eerste patiënt tijdens mijn proefschrift in de jaren negentig. Een van de positieve aspecten van dit beroep is de relatie met mensen en het kunnen helpen van hen, de band met patiënten", legt ze uit.

Puig is de eerste vrouw die leiding geeft aan Idibaps, een toonaangevend biomedisch onderzoekscentrum met een geschiedenis van 30 jaar. De wetenschapper, die tevens leiding geeft aan de groep Melanoom: Beeldvorming, Genetica en Immunologie aan deze instelling en hoogleraar is aan de Universiteit van Barcelona, ​​spreekt met EL PAÍS in haar kantoor, dat nog steeds leeg is en nog steeds bezig is met verhuizen. Haar nieuwe leerstoel bevindt zich op een steenworp afstand van het ziekenhuis, een locatie die perfect aansluit bij haar obsessie met het bevorderen van translationeel onderzoek: de wetenschap verlaat de kliniek en moet terugkeren naar de kliniek, benadrukt ze.

Vraag: De opkomst van extreemrechts, Trumps bezuinigingen op onderzoekscentra, het feit dat de leiding van de Amerikaanse National Institutes of Health in handen is van iemand die anti-vaccinatieboodschappen verspreidt... Staat de wetenschap voor grotere uitdagingen dan ooit?

Antwoord: Het is twijfelachtig, maar tegelijkertijd zijn dit degenen die consequent pseudowetenschappelijke taal gebruiken. Ze zijn ertegen, maar gebruiken het in hun eigen voordeel. We leven in een complexe tijd , waarin de wetenschap in korte tijd niveaus heeft bereikt die we ons niet eens konden voorstellen. En deze diepgaande kennis op alle vlakken, inclusief menselijk gedrag, kan sommige leiders volgens mij afschrikken, en daarom proberen ze op de een of andere manier deze kennisvoortgang tegen te houden.

V. Bent u bang dat er een einde komt aan de vooruitgang van wetenschappelijke kennis?

A. Het is zeer onwaarschijnlijk dat dit stopt. We genereren nu veel sneller meer kennis. Kunstmatige intelligentie stelt ons in staat om data met een ongekende snelheid te analyseren, en al die nieuwe technologieën die worden ontwikkeld, stellen ons in staat om dingen ter discussie te stellen die voorheen ondenkbaar waren. Daarom zie ik nauwelijks een massale vernietiging van de wetenschap. Ja, er zou een vertraging kunnen optreden, en natuurlijk heeft de wetenschap investeringen nodig. En een van de grote problemen is dat we in veel instellingen pleiten voor open wetenschap en het delen van kennis. En het gevaar bestaat dat de wetenschap wordt opgeslokt door een duistere industrie die zich ten doel stelt de wetenschap te sluiten ten gunste van een paar lobby's. Dáár zal deze strijd plaatsvinden.

V. Heeft Trumps beleid van bezuinigingen op de wetenschap gevolgen voor de Idibaps?

A. We hebben natuurlijk samenwerkingspartners in de Verenigde Staten. En bovenal is er grote bezorgdheid. En zelfs sommige artikelen of projecten hebben wat vertraging opgelopen. Maar we moeten goed analyseren wat dit zou kunnen betekenen . Ik wil geen paniek zaaien, maar we moeten alert zijn, want we leven in een globale wereld en beslissingen die in de Verenigde Staten op wetenschappelijk niveau worden genomen, kunnen gevolgen hebben. Maar ze kunnen ook andere positieve aspecten hebben, zoals het zoeken naar samenwerking elders of het ervoor zorgen dat onderzoekers eerder geneigd zijn terug te keren of juist niet te vertrekken. Het is een kans die we moeten grijpen, maar we zullen de posities, ruimte en financiering moeten creëren om dit mogelijk te maken.

V. Wat zouden de gevolgen van deze grote veranderingen in de wetenschap op de lange termijn kunnen zijn?

A. Bij mensen is er altijd sprake van een soort pendelbeweging: er komt een moment dat de wetenschap alles lijkt te moeten oplossen, en dan kunnen we terugkeren naar een ietwat obscure periode, waarin we ophouden te geloven in objectieve, wetenschappelijke gegevens en obscurantistische overtuigingen beginnen te koesteren. Het is mogelijk dat dit gebeurt. Mijn indruk is dat het nu, in zo'n globale wereld waar alle informatie zo toegankelijk is, mogelijk is dat beide stromingen in verschillende delen van de planeet naast elkaar bestaan.

V. Hoe bestrijd je pseudowetenschap?

A. Je zou denken dat wetenschappelijke data al deze pseudowetenschap zouden moeten kunnen tegengaan, maar in werkelijkheid gaat het om emotionele attitudes, zoals fan zijn van een voetbalteam. Misschien moeten we proberen te begrijpen wat erachter zit. Vaak is het angst, en als we zouden begrijpen waarom deze angst bestaat, wat de oorsprong ervan is, zouden we deze hele perceptie kunnen veranderen.

V. Uw onderzoeksgebied is melanoom. Slechts 15 jaar geleden werd een revolutionaire immunotherapie voor deze huidkanker geïntroduceerd. Hoe is dat veranderd?

A. Heel veel. Destijds was de gemiddelde levensverwachting voor een patiënt met een uitgezaaid melanoom zes maanden, en nu is dat vijf jaar. Het is een heel belangrijke verandering. Hoewel, als we dit zeggen, 50% van de patiënten er na vijf jaar niet meer is. Dus er is nog een lange weg te gaan.

V. Hoe beïnvloeden melanomen onze leefstijl? Is blootstelling aan de zon de belangrijkste factor?

A. Blootstelling aan ultraviolette straling bij gevoelige personen – en dat zou de meerderheid van de bevolking vormen, vooral als we in onze kindertijd of na een lange blootstelling aan straling brandwonden hebben opgelopen – kan een rol spelen. Maar ook andere factoren spelen een interessante rol, zoals bijvoorbeeld voedingsfactoren. Het is vermeldenswaard dat koffie een beschermende werking heeft tegen melanomen en niet-melanoom huidkanker. Andere interessante factoren zijn stress, wat in sommige opzichten immunosuppressie veroorzaakt, en slaapstoornissen, waarvan we hebben gezien dat ze ook een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van melanomen of de snelle progressie van deze kanker.

V. Het is nu zomer en de stranden zijn overvol. Begint het echte gevaar voor je huid nu, of is het risico het hele jaar door aanwezig?

A. De seizoenen zijn belangrijk. In mei hebben we al een uv-stralingsniveau dat vergelijkbaar is met dat in augustus. De uv-straling die we vandaag ontvangen is extreem hoog en de dagen zijn extreem lang: de langste dagen van het jaar zijn in juni, en dat is dan ook de periode waarin we de meeste uv-straling kunnen ophopen. Maar er wordt nu ook onderzoek gedaan naar hoe uv-straling plus hitte onze huid en DNA verder beschadigt. Er is een hele stroom onderzoek die analyseert hoe uv-straling de temperatuur beïnvloedt en hoe cumulatieve, additieve of zelfs synergetische schade eruitziet wanneer we uv-straling combineren met hoge temperaturen.

Ik zeg dit omdat het niet hetzelfde is als we vijf of tien minuten gaan wandelen, terugkomen, afkoelen... of een tijdje blootstaan ​​aan ultraviolette straling bij hoge temperaturen. Wanneer mensen iets doen wat ik liever niet zie, namelijk zonnen, wordt hun huid blootgesteld aan ultraviolette straling bij zeer hoge temperaturen. En huidig ​​wetenschappelijk bewijs toont aan dat dit veel schadelijker is.

P. Dermatoloog Yolanda Gilaberte zei in een interview met EL PAÍS dat het zoeken naar een bruine kleur hetzelfde is als het zoeken naar koorts.

A. Bruinen is de reactie van het lichaam op huidbeschadiging. Zonder beschadiging krijg je geen bruine kleur. Het lichaam is wijs, en wanneer ons DNA beschadigd raakt, produceren onze cellen, de keratinocyten, een hormoon dat interageert met de omliggende melanocyten en een hele reeks intracellulaire reacties opwekt om meer melanine te produceren. Deze melanine wordt vervolgens teruggestuurd naar de keratinocyten om de huid te beschermen tegen verdere beschadiging. Dus zonder beschadiging krijg je geen bruine kleur. Daarom zou het niet veel zin hebben om ernaar te streven.

V. Is er meer maatschappelijk bewustzijn over de risico's van de zon? Zonnebrandcrème is breed geaccepteerd.

A. Ja, er is veel meer bewustzijn, vooral onder kinderen. Het is tegenwoordig moeilijk om een ​​verbrand kind te zien. En onze maatschappij accepteert zonnebrandcrème veel meer dan kleding en een hoed. We zouden de roosters moeten aanpassen, ook de nadruk moeten leggen op luifels op scholen tijdens de zomermaanden, en de zwemtijd tijdens zomerkampen moeten beperken van 13.00 tot 14.00 uur. Ik begrijp dat het dan warm is, maar het is ook wanneer er veel ultraviolette straling is.

V. Er zijn duizenden huidverzorgingsproducten en -routines. Wat is er echt nodig om je huid te beschermen en te verzorgen?

A. De trend is om veel producten te gebruiken, en sommige kunnen op bepaalde leeftijden onnodig of zelfs schadelijk zijn. Een jonge huid heeft weinig meer nodig dan hygiëne. Een jonge huid heeft bij blootstelling aan de zon bescherming tegen de zon nodig. Maar wat we zien, is dat we dankzij influencers tieners hebben die een routine van acht of negen producten gebruiken die, naast een enorme kostenpost voor het gezin, ook aanzienlijke bijwerkingen hebben, zoals comedogene acne, contactdermatitis... Dat klinkt als een waarschuwingssignaal.